کد مطلب:14804 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:7

گنجینه پرسمان » احكام

منظور از« انفال» كه از جمله اموال حكومت اسلامي است چيست؟

«انفال» زمينهايي است كه بدون لشگر كشي بهدست آيد و هرزمين موات و بالاي كوهها و اراضي وسيع بيابانها و مراتعي كه بالاي كوههاست، جنگلها، آبهاي طبيعي، معادن آنچه ملوك به خود اختصاص دادهاند و املاك غير مغصوبه آنها وارث كساني كه وارث ندارند و آنچه بدون اذن امام از دشمنان در جنگ گرفته شود. (وسائلالشيعه/6/364/ابوابالأنفال و مايختص بالإمام).
اختيار همه اينها در دست حكومت اسلامي است و براي صرف در مصارف اسلامي و رفاه عموم به امام سپرده شده است.
البته اين قانون ريشه قرآني دارد و يك سوره از قرآن به همين نام آمده است و آن سوره هشتم قرآن است و نخستين آيه آن اين است:
«يَسْألوُنك عنالانفال قلالأنفال لله والرسول فاتقوالله و اصلحوا ذات بينكم و اطيعوالله و رسوله انْ كنتم مؤمنينَ». انفال/1
] از تو اي پيامبر، راجع به «انفال» سؤال ميكنند، به آنها بگو كه آن مال خدا و فرستاده اوست. پس شما تقوا در پيش گيريد و با هم صلح كنيد و اگر به راستي مؤمن هستيد فرمانبر خدا ورسول خدا باشيد.[
اگرچه مورد خاص اين آيه، مربوط به غنائم در جنگ «بدر» (اولين برخورد رسمي مسلمين و مشركين) بوده است كه به شكست كفار منتهي شد، ولي «انفال» منحصر به همان يك مورد نيست، چنانكه در احاديث شيعه بدان اشاره شده است.
و چون در اين جا بنابر اختصار است به عنوان نمونه به نقل دو حديث اكتفاء ميكنيم امام صادق(ع) فرمود:
«انفال» آن زمينهائي است كه بدون لشگركشي بهدست آيد و يا در اثر صلح و يا اينكه مردم آنجا با رضايت خود آن را داده باشند و هرزمين خرابي (كه اهلش آنجا را ترك كند) و بيابانهاي وسيع و لميزرع، همه اينها به پيامبر اختصاص دارد و پس از آن، از آن امامي است كه بعد از اوست و به صلاحديد خود (در رفاه عموم) مصرف ميكند. (وسائلالشيعه/6/364).
در حديث ديگر امام هفتم وقتي شئون امام و پيشواي ديني را ميشمارند بعد از توضيح مواردي، درباره «انفال» ميفرمايد:
] از چيزهايي كه به امام اختصاص دارد بعد از «خمس»، «انفال» است انفال، هرزمين مخروبهاي كه اهلش منقرض شده يا آنجا را ترك كرده و رفتهاند، زمينهايي كه بدون لشگر كشي به دست مسلمين افتاده است وطبق مصالحهاي كه انجام گرفته با رضايت خود بدون قتال آن زمينها را به مسلمانان دادهاند، بالاي كوهها، و اراضي وسيع بيابانها، جنگلها و هرزمين مواتي كه صاحب ندارد و آنچه شاهان، مخصوص خود قرار دادهاند، در صورتي كه به زور از مردم گرفته نشده باشد و اما آنچه مال ديگران است و غصب شده است، به صاحب آن برميگردد (اين عوايد همه مال امام است) امام وارث آن كسي است كه ورثه نداشته باشد و او چارهجوي درماندگان است «يعول من لا حيله له» سپس اضافه ميكند:
«الأنفال الي الوالي» همه اينها مال حاكم است. (وسائل الشيعه/6/6ـ 365).

---

مباني حكومت اسلامي
آية الله جعفر سبحاني